Przyjazne bakterie uchronią przed zapaleniem zatok?

Wiadomo, że „przyjazne” bakterie z rodzaju Lactobacillus mogą pozytywnie oddziaływać na organizm człowieka, głównie na działanie jelit, narządów płciowych i skóry. Tego typu mikroorganizmy chronią przed infekcją, modyfikują odpowiedzi immunologiczne.

Lactobacilli - bakterie w kształcie pręcików - fermentują cukier, wytwarzając kwas mlekowy jako produkt uboczny, który może hamować wzrost innych mikroorganizmów. Ten typ bakterii zwykle najlepiej rozwija się w warunkach bez tlenu lub w niewielkich ilościach tego gazu.

Niewiele wiadomo jednak o potencjalnych korzyściach Lactobacilli, które kolonizują jamę nosową. Ostatnie badania, opisane w czasopiśmie Cell Reports, sugerują, że szczep Lactobacillus, przystosowany do funkcjonowania w małżowinie nosowej, może chronić przed przewlekłym zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok.

Prof. Sarah Lebeer z Uniwersytetu w Antwerpii w Belgii, badała pochodzące z jelit i pochwy probiotyki (żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach dają gospodarzowi korzyści zdrowotne). Bezpośrednią przyczyną zainteresowania uczonej koloniami bakteryjnymi w nosie była choroba jej matki, która doświadczała nawracających bólów głowy i przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa.

- Moja matka próbowała wielu różnych metod leczenia, ale żadne z nich nie działało. Pomyślałam, że może korzystnym rozwiązaniem będą dobre bakterie zasiedlające śluzówkę nosa - mówi prof. Lebeer. Tak naprawdę tej kwestii nikt wcześniej nie studiował.

Naukowcy rozpoczęli od porównania bakterii „nosowych”, pobranych od stu zdrowych osób, z drobnoustrojami , które pozyskano od 225 osób przechodzących przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa.

Naukowcy szukali bakterii genetycznie i strukturalnie przystosowanych do życia w nosie. Korzystając z czułych metod sekwencjonowania genetycznego, naukowcy odkryli, że zdrowi ludzie mieli do 10 razy więcej bakterii Lactobacilli w niektórych częściach nosa. Zespół precyzyjnie zidentyfikował szczepy bakterii występujące tylko u zdrowych osób.

Jeden rodzaj, określony jako L. casei AMBR2, wydawał się szczególnie interesujący w podjętych badaniach.

Większość Lactobacilli woli kolonizować takie miejsca jak jelito, gdzie tlenu jest mało i istnieje mniejsze ryzyko uszkodzenia oksydacyjnego. Natomiast L. casei AMBR2 ma unikatowy profil genetyczny, który umożliwia tym bakteriom przetrwanie w środowisku o wysokim stężeniem tlenu, jakie panuje w nosie.

Okazuje się, że ten typ bakterii jest pokryty elastycznymi, podobnymi do włosów rurkami zwanymi fimbrie, za pomocą których bakterie przyklejają się do nabłonka nosa.

W ocenie naukowców, L. casei AMBR2 nie tylko hamują wzrost patogenów, ale także zmniejszają odpowiedź zapalną komórek.

Uczeni opracowali probiotyczny spray do nosa, zawierający wyodrębnione bakterie, aby sprawdzić, czy mogą one kolonizować nos. Nie było to łatwe zadanie, bo narząd powonienia regularnie odfiltrowuje obce substancje pozostające w powietrzu, które zwykle usuwa w ciągu kilkunastu minut.

Dwadzieścia zdrowych ochotników stosowało spray dwa razy dziennie przez 2 tygodnie. W większości przypadków dokonano kolonizacji nosa przez L. casei AMBR2. Osoby te nie doświadczyły żadnych skutków ubocznych, a wprowadzone do nosa bakterie pozostawały tam jeszcze przez dwa tygodnie po zakończeniu aplikowania.

Następnym krokiem naukowców będzie zbadanie właściwości przeciwzapalnych szczepu. Badanie to wykazało, że możliwe jest bezpieczne wprowadzenie L. casei AMBR2 do mikrobiomu zdrowych osób. 

Ostatecznym celem jest jednak opracowanie, klinicznie przetestowanego, probiotycznego leczenia zapalenia zatok.

- Pacjenci z zapaleniem zatok nie mają wielu możliwości leczenia. Istniejące terapie mogą powodować działania niepożądane, a te oparte na antybiotykach ostatecznie prowadzą do rozwoju oporności bakterii nosowych - wyjaśnia prof. Lebeer.

- Uważamy, że niektórzy pacjenci skorzystaliby na przebudowie mikrobiomu i wprowadzeniu pożytecznych bakterii do nosa w celu zmniejszenia niektórych objawów zapalenia zatok - mówi prof. Lebeer.