Probiotyki działają … albo nie

Wykazano, że Saccharomyces boulardii (doustny specyfik przeciwbiegunkowy z grupy probiotyków) pomaga w leczeniu niektórych rodzajów biegunki u dzieci i zmniejsza ryzyko ataku Clostridium difficile (beztlenowa bakteria, która w sprzyjających warunkach wywołuje zapalenie jelita grubego).

Producenci twierdzą, że probiotyki pomagają utrzymać zdrowie układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, reprodukcyjnego i psychicznego. Dr Pieter A. Cohen z Cambridge Health Alliance w Harvard Medical School w Bostonie pisze w JAMA Internal Medicine, że nie ma żadnych obszernych, długoterminowych badań klinicznych potwierdzających, iż probiotyki oferują kliniczne korzyści ludziom, którzy są zdrowi.

- Powszechne używanie probiotyków, szczególnie wśród ludzi zdrowych, znacznie wyprzedziło naukę – utrzymuje dr Cohen.

Kompleksowy przegląd literatury dotychczas opublikowanej wykazał, że możliwość wykorzystania probiotyków w celu zapewnienia korzyści u zdrowych dorosłych osób wymaga dalszych badań. Innymi słowy, oczywiście mogą istnieć korzyści, ale – póki co - dowodów na to, po prostu, brak.

- Tymczasem producenci probiotyków są prawnie upoważnieni do informowania konsumentów, że ich oferta "wspiera układ odpornościowy" lub "wspomaga zdrowie układu trawiennego". Jednocześnie nie są zobowiązani do dodawania informacji dotyczących potencjalnie negatywnych skutków – przestrzega dr Cohen.

Możliwe zagrożenia?
Dziesiątki opisów przypadków podkreślają potencjalne zagrożenia związane z suplementacją probiotykami. Zagrożenia obejmują fungemię i bakteriemię (pojawienie się negatywnych dla zdrowia grzybów lub bakterii). Osoby z osłabionym układem odpornościowym są najbardziej zagrożone, np. bardzo młode i stare. Oprócz ryzyka infekcji oportunistycznych, wywołanych przez spożycie probiotyków, istnieje potencjalne zagrożenie niskiej jakości tego typu produktów.

Chociaż amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) stosuje rygorystyczne zasady bezpieczeństwa dotyczące wytwarzania suplementów, nie zawsze są one przestrzegane.

Według dr. Cohena, inspekcja na rynku amerykańskim 656 produktów z probiotykami wykazała naruszenia norm w ponad połowie przypadków.

- Te uchybienia wcale nie były drugorzędne: najczęściej nie udało się ustalić: tożsamości, czystości, siły ani składu probiotyku.

Ostatnio zszokowała opinię publiczną historia ośmiodniowego niemowlęcia, u którego rozwinęła się śmiertelna infekcja grzybicza po zastosowaniu suplementu probiotycznego skażonego grzybami.

Jak zauważa dr Cohen, chociaż ściślejsze przestrzeganie przepisów FDA pomogłoby zmniejszyć ryzyko skażenia produktu, nadal nie byłoby pewności, że sam probiotyk jest całkowicie bezpieczny.

Autor, kończąc artykuł, wzywa do bardziej rygorystycznych kontroli FDA. Pisze on - Agencja powinna wymagać od producentów, jak już to robią kanadyjskie władze, dostarczenia określonego szczepu lub szczepów oraz liczby żywych mikroorganizmów na porcję suplementu.

Obecnie nie wiemy, w jaki sposób dostarczające organizmowi bakterie z szeregiem nowych genów mogą wpływać np. na oporność na antybiotyki (teraz lub w przyszłości).

Przesłanie doktora Cohena jest jasne i zwięzłe: konsumenci i lekarze nie powinni zakładać, że etykieta na suplementach probiotycznych dostarcza odpowiednich informacji, aby ustalić, czy spożywanie żywych mikroorganizmów jest warte ewentualnego ryzyka.