Nie niszczmy dobowego rytmu organizmu

Konflikt między naturalnym rytmem aktywności organizmu a sposobem życia niestety ma szereg szkodliwych skutków, powoduje m.in. niekorzystne zmiany hormonalne. Taka sytuacja prowadzić może do zespołu metabolicznego, zwiększającego ryzyko: udaru, cukrzycy typu 2 i chorób serca.

Okazuje się, że pracownicy nocnej zmiany, częściej niż inni, doświadczają niekorzystnych efektów zaburzenia dobowego rytmu aktywności. Przy czym osoby pracujące nieregularnie lub rotacyjnie w największym stopniu narażone są na problemy wynikające z zespołu metabolicznego.

- Prawdą jest, że wystarczająca ilość snu, prawidłowe odżywianie i ćwiczenia są podstawowymi czynnikami warunkującymi zachowanie dobrostanu  - mówi, prowadząca badanie Kshma Kulkarni z Touro University College of Osteopathic Medicine w Kalifornii.

Naukowcy zaczynają głębiej badać związek między pracą zmianową w porze nocnej a zespołem metabolicznym. Ich prace opisano m.in. w Journal of American Osteopathic Association.

- Charakter pracy zmianowej jest tak dezorientujący i niezgodny z naturą, że musimy pomagać wielu ludziom w uzyskaniu równowagi psychofizycznej, przy czym każdy przypadek jest szczególny. Nie ma dwóch takich samych osób, które podlegałyby takim samym regułom.

Dobrej jakości sen jest jednym z najprostszych sposobów zapobiegania szkodliwym skutkom zdrowotnym. Pracownicy zmianowi powinni próbować spać codziennie przez 7-8 godzin o tej samej porze, sugeruje Kulkarni. W celu wsparcia naturalnego cyklu ciała, pracownicy zmianowi muszą próbować spać wieczorem lub możliwie blisko tej pory, tak blisko jak tylko to możliwe. O ile nie ma innej możliwości, należy przynajmniej zdrzemnąć się przed pracą i taka drzemka powinna trwać od 20 do 120 minut.

Kulkarni sugeruje, że pracodawcy powinni tak organizować pracę, aby zmiany robocze rozpoczynały się przed północą i trwały nie dłużej niż 11 godzin.

Odżywianie jest kolejnym elementem do rozwiązania. Badania wykazały, że pracownicy zmianowi zwykle nie jedzą posiłków i zamiast tego wybierają słodkie przekąski.

Spożycie większej ilości kalorii wcześniej w ciągu dnia jest korzystnym rozwiązaniem. Pracodawcy powinni zatem starać się zaplanować możliwie wczesne przerwy podczas zmiany, nie mówiąc już o oferowaniu zdrowszych przekąsek.

Pracownicy zmianowi powinni również starać się realizować ćwiczenia fizyczne. Kulkarni zaleca aktywność o tej samej porze każdego dnia i to co najmniej 5 godzin przed snem. Najkorzystniej jest nadać priorytet ćwiczeniom aerobowym, takim jak bieganie i taniec, ponieważ może to poprawić jakość snu.

Te trzy czynniki nie są jedynymi wyborami stylu życia, które mogą przynieść korzyści pracownikom zmianowym.

Pomocna może być także odpowiednia ekspozycja na światło. Niektóre źródła światła mogą wpływać na dobowy rytm pracowników.  Światło o wysokiej intensywności w miejscu pracy może pomóc zatrudnionym poczuć się lepiej. Ważne jest również, aby unikać tzw. niebieskiego światła na 2 – 3 godziny przed snem.

Kulkarni uważa, że leki, pomagające kontrolować cykl snu, takie jak niektóre benzodiazepiny i leki przeciwdepresyjne, mogą być korzystne dla osób zagrożonych zespołem metabolicznym.

Podobnie wprowadzenie osteopatycznej techniki manipulacyjnej może zmniejszyć ilość czasu, jaki pracownicy spędzają na próbach zaśnięcia.

Lekarze powinni oceniać pacjentów, szczególnie tych pracujących na zmiany, pod kątem oznak zaburzeń rytmu dobowego. Dzięki wczesnemu wykryciu niepokojących symptomów jest duża szansa na pomyślne zmiany w stylu życia zagrożonego chorobą człowieka.