Makrolidy przyjmowane w trakcie ciąży a spodziectwo

Powszechnie uważa się, że makrolidy - antybiotyki bakteriostatyczne o szerokim zakresie działania i wysokim bezpieczeństwie użytkowania - rzadko wywołują skutki uboczne. Stosuje się je w leczeniu wielu przypadłości: od zapaleń górnych i dolnych dróg oddechowych, przez zapalenia dróg moczowych, aż do chorób wenerycznych włącznie. Makrolidy są powszechnie stosowane, szczególnie gdy występuje u pacjentów z alergią na penicylinę.

Według badań grupy naukowców m.in. z University College London, dzieci narażone na makrolidy w pierwszym trymestrze ciąży miały zwiększone ryzyko poważnych wad rozwojowych w porównaniu z ekspozycją na penicylinę.

W badaniu obserwacyjnym nie udało się ustalić prostego związku przyczynowo-skutkowego, ale naukowcy obliczyli szacunkowy wskaźnik wad rozwojowych.  - Na każdy tysiąc matek, którym przepisanych makrolidy zamiast penicylin w pierwszym trymestrze ciąży dodatkowo 4,1 dzieci miało wady rozwojowe układu krążenia – napisali naukowcy z University College London w BMJ.

Naukowcy wykorzystali informacje zawarte w brytyjskim zasobie danych dotyczących badań klinicznych (Practice Research Datalink). Przeanalizowano wyniki u 104605 dzieci urodzonych między 1990 a 2016 r. Analizowano zdrowie dzieci matek, które otrzymały co najmniej jedną receptę na erytromycynę, klarytromycynę, azytromycynę lub monoterapię penicyliną między czwartym tygodniem ciąży a porodem. Z badania wykluczono kobiety, którym przepisano leki teratogenne.

Większości matek (92 proc.) przepisywano przynajmniej raz w czasie ciąży penicylinę, a 8 proc. - antybiotyk makrolidowy.

Naukowcy ocenili i obliczyli ryzyko wystąpienia poważnych wad rozwojowych u dzieci, w tym: porażenia mózgowego, padaczki; ADHD; zaburzeń ze spektrum autyzmu; wszelkie wady neurologiczne, sercowo-naczyniowe, żołądkowo-jelitowe, płciowe, układu moczowego.

Ogólny odsetek wad rozwojowych wynosił 22 na 1000 dzieci prenatalnie narażonych na makrolidy (28 - w pierwszym trymestrze ciąży i 20 - w drugim lub trzecim trymestrze ciąży) i 17 na 1000 dzieci prenatalnie narażonych na penicylinę. Ryzyko i rodzaj wad rozwojowych różniły się od trymestru.

W porównaniu z dziećmi narażonymi na penicylinę w pierwszym trymestrze ciąży ryzyko wad rozwojowych u dzieci narażonych na makrolidy było 1,6 razy większe (współczynnik ryzyka 1,55; 28 vs. 18 na 1000). Ekspozycja na erytromycynę w pierwszym trymestrze ciąży wiązała się również z 50 proc. większym prawdopodobieństwem poważnej wady rozwojowej w porównaniu z penicyliną (współczynnik ryzyka 1,50; 27 vs. 18 na 1000).

W szczególności wady rozwojowe układu sercowo-naczyniowego były bardziej prawdopodobne u dzieci narażonych na makrolidy (11 na 1000) w porównaniu z penicyliną (7 na 1000) w pierwszym trymestrze ciąży (współczynnik ryzyka 1,62).

Tymczasem wady rozwojowe narządów płciowych, głównie w zakresie spodziectwa, występowały częściej u dzieci, których matkom przepisywano makrolidy (5 na 1000), w porównaniu z penicyliną (3 na 1000) w dowolnym trymestrze ciąży (wskaźnik ryzyka 1,58).

Żadne zwiększone ryzyko poważnych wad rozwojowych nie było związane z makrolidami przepisywanymi w drugim lub trzecim trymestrze ciąży, chociaż istniało znaczące powiązanie z łagodnymi wadami żołądkowo - jelitowymi. Autorzy nie znaleźli również żadnych powiązań między ekspozycją na makrolidy a zwiększonym ryzykiem porażenia mózgowego, padaczki, ADHD lub zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Dzieci były badane średnio przez sześć lat od urodzenia.

Dr n. med. Iris Krishna z Emory University w Atlancie, zgodziła się z autorami badania, że stosowanie makrolidów w pierwszym trymestrze ciąży wymaga dalszych badań, a jeśli dostępny jest odpowiedni alternatywny antybiotyk, powinien być preferencyjnie brany pod uwagę podczas leczenia infekcji w pierwszym trymestrze ciąży.

- Jeśli jednak makrolidy są jedyną opcją leczenia, kobiety w ciąży mogą być spokojne, że bezwzględne ryzyko wystąpienia wady wrodzonej jest niskie, co nie powinno zniechęcać ich do przyjmowania makrolidu w razie potrzeby, ponieważ nieleczone infekcje stanowią większe ryzyko w ciąży -  powiedziała Iris Krishna.

Badanie to nie wykazało, że antybiotyki makrolidowe powodują wady wrodzone, ale sugerują potencjalny związek. Poprzednie badania badające stosowanie makrolidów, takich jak erytromycyna, nie wykazały spójnego wzoru wad wrodzonych, a zidentyfikowane wady serca zostały sklasyfikowane jako w większości łagodne.

Naukowcy dokonali wielu korekt - w celu uwzględnienia różnic w szerokim zakresie czynników ryzyka, chodziło m.in. o: wiek w momencie porodu, rok kalendarzowy porodu, nadużywanie alkoholu, stosowanie narkotyków, palenie tytoniu, otyłość, nadciśnienie, cukrzyca, lęk, depresja, padaczka, infekcja dróg moczowo-płciowych, chorób przenoszonych drogą płciową.

Naukowcy próbowali wyeliminować także wszystkie schorzenia matek, które były przyczyną podania antybiotyku, a które to choroby mogły być powodem wystąpienia wad rozwojowych u dzieci.

W grupach porównawczych znalazły się kobiety, które przyjmowały makrolidy przed ciążą, a w ciąży nie. Analizowano również stan zdrowia rodzeństwa badanych dzieci (starszego i młodszego), których te same matki nie stosowały antybiotyków w trakcie ciąży.

Badania zostały sfinansowane przez: Child Health Research CIO Trust, China Scholarship Council, Health Data Research UK i National Institute for Health Research.